Nước sạch cho các “làng ung thư” ở Việt Nam

Hậu quả của những năm chiến tranh và tiến trình đẩy mạnh sự nghiệp CNH- HĐH đất nước đã kéo theo sự gia tăng dân số, đô thị hóa, tạo sự đan xen giữa các khu vực tập trung dân cư với các nhà máy, xí nghiệp mà quá trình hoạt động phải thường xuyên sử dụng các vật tư, nguyên liệu, hóa chất tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, hoặc xả ra các chất độc hại gây ô nhiễm nguồn nước như kim loại nặng, dioxin, DDT...Tình trạng này đã và đang ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng dân cư khi sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm. Không ít nơi trên các vùng miền cả nước đã xuất hiện tình trạng hàng loạt người dân sinh sống trong một khu vực bị tử vong do căn bệnh ung thư (thường gọi là “làng ung thư”). Hiện cả nước tồn tại 37 làng ung thư mà một trong những nguyên nhân là sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm.

Ông Hồ Minh Thọ - chủ nhiệm dự án

Tại diễn đàn sức khỏe môi trường do Bộ TN&MT, Bộ Y tế tổ chức tại Hà Nội, đã xác nhận: "Hiện cả nước đã xuất hiện một số “làng ung thư” tại Phú Thọ, Hải Phòng, Hà Nam, Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Trị, Quảng Ngãi... là biểu hiện đáng lo ngại và nguy cơ tiềm ẩn liên quan giữa sức khỏe và môi trường". Theo khảo sát của Bệnh viện K, trong 5 năm gần đây, trung bình mỗi năm nước ta có khoảng 150.000 bệnh nhân ung thư mới phát hiện, khoảng 70.000 người bị chết vì căn bệnh này, tăng hơn nhiều so với trước đây. Công văn của 17 tỉnh thành phố đã gửi về Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước (QHĐTTNN); Diễn đàn sức khỏe môi trường do Bộ TN&MT và Bộ Y tế tổ chức cho thấy: Việc điều tra nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống sinh hoạt bị ô nhiễm tại các “làng ung thư” là rất cấp thiết. Đó là xuất phát điểm của dự án Điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho một số “làng ung thư” của Việt Nam do Trung tâm QH &ĐTTNN chủ trì thực hiện với sự phối hợp của 3 Liên đoàn QH & ĐTTNN miền Trung, miền Bắc và miền Nam.

Báo TN&MT đã có cuộc phỏng vấn ông Hồ Minh Thọ, Phó Liên đoàn trưởng Liên đoàn QH &ĐTTN miền Trung, Chủ nhiệm Dự án:

Thưa ông, các nội dung cơ bản, mục tiêu cụ thể cũng như tiến trình thực hiện Dự án Điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho một số làng ung thư được đề ra như thế nào ?

Ông Hồ Minh Thọ: Nội dung cơ bản của dự án là điều tra, đánh giá hiện trạng chất lượng các nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống, sinh hoạt tại các “làng ung thư”. Xác định số lượng các “làng ung thư” có nguồn nước bị ô nhiễm. Từ đó lựa chọn một số “làng ung thư” bức thiết nhất về ô nhiễm nguồn nước đang sử dụng để tiến hành điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh theo các quy chuẩn của Bộ Y tế, phục vụ cấp nước cho ăn uống và sinh hoạt tại các “làng ung thư” đó.

Dự án được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn I (2011): Xác định các “làng ung thư” có nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống, sinh hoạt bị ô nhiễm, các khu cấm khai thác nguồn nước cho ăn uống sinh hoạt. Giai đoạn II (2012- 2013): Điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước cho ăn uống sinh hoạt tại các “làng ung thư” cấp thiết nhất (ở đó có nguồn nước đang sử dụng bị ô nhiễm).

Mục tiêu giai đoạn 1 của Dự án là đánh giá hiện trạng các “làng ung thư” và chất lượng các nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống và sinh hoạt và số lượng các làng ung thư có nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống, sinh hoạt bị ô nhiễm. Theo nội dung chi tiết của dự án được phê duyệt, để giải quyết mục tiêu của giai đoạn I, mỗi “làng ung thư” cần tiến hành các dạng công tác: Điều tra, thu thập các loại tài liệu như hiện trạng bệnh ung thư, hiện trạng điều tra, đánh giá và khai thác sử dụng các nguồn nước, hiện trạng xả thải; Phân tích, chỉnh lí tổng hợp các loại tài liệu đã thu thập; Khảo sát, điều tra, đánh giá chất lượng nguồn nước đang sử dụng cho ăn uống, sinh hoạt; Lấy và phân tích các loại mẫu nước; Làm công tác trắc địa công trình; Tổng hợp, chỉnh lý tài liệu, lập báo cáo giai đoạn điều tra.

Toàn dự án được duyệt sẽ tiến hành điều tra 37 “làng ung thư” trên toàn quốc. Năm 2011 tiến hành điều tra 23 làng thuộc 10 tỉnh, thành phố gồm: Phú Thọ (2 làng), Hưng Yên (1); Bắc Ninh (1), Thanh Hóa (1), Hà Nam (1), Hà Nội (2), Hà Tĩnh (3), Nghệ An (5), Quảng Trị (3); Quảng Nam (4).

Lấy mẫu nước tại làng Yên Lão Hoàng Tây, Kim Bảng , Hà Nam (mẫu nước mặt có liên quan đến nguồn sử dụng cho ăn uống sinh hoạt)

Kết quả triển khai thực hiện giai đoạn 1 (năm 2011) của Dự án được đánh giá như thế nào? Đặc biệt là khả năng tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho các “làng ung thư”, thưa ông?

Ông Hồ Minh Thọ:Từ kết quả điều tra, khảo sát thực địa, lấy và phân tích các loại mẫu nước của 23 “làng ung thư” năm 2011 có thể đánh giá: Diễn biến của bệnh ung thư qua các năm tại các “làng” điều tra là rất phức tạp; tuy nhiên hầu hết đều có sự trùng hợp về nguồn nước bị ô nhiễm (mặc dầu trong vài năm gần đây một vài vùng điều tra mới có nước sạch được cung cấp tập trung) trong đó nguồn nước bi ô nhiễm điển hình là các “làng ung thư” Mẫn Xá (Bắc Ninh), Thạch Sơn (Phú Thọ), Phong Yên, Cờ Đỏ, Đức Thành (Nghệ An), Xuyên Tây, Đại An, Thôn 3-4 (Quảng Nam), Thổ Vị (Thanh Hóa), Kẻ Đọng, Đá Dong (Hà Tĩnh), An Bình, Trung Chỉ, Thành Lê (Quảng Trị).

Về khả năng tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho các “làng ung thư” cho thấy: Trong phạm vi các vùng điều tra bao gồm 23 “làng ung thư” thì vùng thì vùng Tiên An (Quảng Nam) là khó khăn hơn cả do vùng này không có nguồn nước triển vọng, các nguồn nước có thể bị ảnh hưởng lớn từ mỏ quặng Uranium. Các vùng Mẫn Xá (Bắc Ninh), Thạch Sơn (Phú Thọ), An Thổ, Đại An, Xuyên Tây (Quảng Nam), Đồng Mai (Hưng Yên), Yên Lão (Hà Nam), An Bình (Quảng Trị) hầu hết đã có các công trình cấp nước tập trung của các nhà máy nước do địa phương xây dựng nên việc tìm kiếm nguồn nước cho các vùng này không thật sự cấp thiết.

Với kết quả điều tra 23 “làng ung thư giai” đoạn I, có thể đề nghị giai đoạn 2 của dự án (2012-2013) tiếp tục công tác điều tra 11 “làng ung thư” là: Phong Yên, Cờ Đỏ, Đức Thành (Nghệ An), Khu 8-11 (Phú Thọ), Thôn 3-4 Tiên An và Đại An (Quảng Nam), Thổ Vị (Thanh Hóa), Lũng Vỵ (Hà Nội), An Lộc và Kẻ Đọng (Hà Tĩnh), Thanh Lê (Quảng Trị). Trên cơ sở đó, tiến hành điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước cho ăn uống sinh hoạt tại các “làng ung thư” cấp thiết nhất.

Theo monre.gov.vn