Tìm giải pháp thích ứng BĐKH cho người nghèo vùng Bắc Bộ

Với mục tiêu đánh giá những tác động trực tiếp và gián tiếp của BĐKH đến nhóm người nghèo ở Bắc Bộ, đề xuất các giải pháp giảm thiểu, góp phần giảm nghèo bền vững, Bộ TN&MT đã phê duyệt đề tài “Đánh giá tác động của BĐKH đến nhóm người nghèo ở bắc Bộ Việt Nam và đề xuất các giải pháp giảm thiểu” do TS. Lương Thị Thu Hằng, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam - Viện Nghiên cứu phát triển bền vững vùng thực hiện.

Đánh giá cụ thể tổn thương do BĐKH

Trong cuộc Hội thảo mới đây nhằm khởi động cho đề tài khoa học “Đánh giá tác động của BĐKH đến nhóm người nghèo ở Bắc Bộ Việt Nam và đề xuất các giải pháp giảm thiểu” được tổ chức tại TP.Quảng Ninh, PGS.TS Nguyễn Danh Sơn, Khoa Phát triển bền vững, Học viện KHXH cho rằng, trong cuộc chiến với xóa đói giảm nghèo thì tác động tiêu cực của BĐKH là “cú đánh” nặng nề từ thiên nhiên cả tính chất trực diện và tính chất âm thầm, dai dẳng. Dưới tác động của BĐKH môi trường sống có những thay đổi lớn, thậm chí còn bị biến dạng, hoặc chí ít, nguồn sinh kế cũng bị suy giảm nghiêm trọng.

Có một khái  niệm mới hiện được các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam nghiên cứu áp dụng là nghèo đói do môi trường. Người nghèo ở các khu vực miền núi, nông thôn, vùng sâu, vùng xa, sống chủ yếu vào khai thác tài nguyên thiên nhiên như rừng, đất, thủy sản…Khi môi trường bị hủy hoại do khai thác không bền vững, tài nguyên cạn kiệt, người nghèo lại nghèo thêm. Báo cáo Phát triển con người gần đây nhất của UNDP đã cảnh báo rằng, BĐKH đe dọa tới nền kinh tế Việt Nam ở nhiều cấp, trong đó 22 triệu người có thể mất nhà cửa với thiệt hại lên tới 10%GDP.

Để giúp người dân nghèo có sinh kế bền vững, thích ứng với BĐKH cũng như đề xuất các giải pháp cơ bản cho vấn đề giảm nghèo bền vững, theo PGS.TS Mai Trọng Thông, Viện Địa Lý, cần đánh giá được cụ thể những rủi ro do tác động của BĐKH lên nhóm đối tượng bằng phương pháp đo lường rủi ro theo các thước đo định tính về thiệt hại, có khả năng xảy ra, theo mức độ từ thấp đến cao. Đồng thời dùng phương pháp định lượng các giá trị của các chỉ số tổn thương của các thành phần tự nhiên, kinh tế xã hội để đánh giá khả năng dễ bị tổn thương và khả năng thích ứng.

 Đánh giá nguy cơ tổn thương rất quan trọng vì nó là một trong những căn cứ cần thiết để xây dựng kế hoạch thích ứng cho các nhóm và các khu vực dễ bị tổn thương cụ thể, đồng thời cũng là căn cứ để thiết lập các cơ chế phản hồi nhằm giảm rủi ro thiên tai.

Đề xuất giải pháp

Khi đã xác định đúng đối tượng cũng như tiên lượng được mức độ rủi ro, thiệt hại của người dân khi chịu ảnh hưởng của môi trường suy thoái do ảnh hưởng BĐKH , thiên tai, bão lũ, vấn đề đặt ra là cần có những giải pháp cụ thể đối với việc giảm thiểu tác động BĐKH đến nhóm người nghèo. Chính vì vậy,  mục tiêu cụ thể mà đề tài KHCN BĐKH  đưa ra, đó là phải Đề xuất được chính sách hỗ trợ, tăng cường năng lực cho nhóm người nghèo ứng phó BĐKH/rủi ro thiên tai; Chính sách hỗ trợ/tăng cường năng lực thể chế xây dựng chiến lược ứng phó BĐKH/rủi ro thiên tai; Đề xuất mô hình sinh kế bền vững/chính sách hỗ trợ thực hiện mô hình này cho nhóm người nghèo tại các khu vực chịu tác động/tổn thương do BĐKH; Đề xuất các giải pháp/định hướng KHCN cho mô hình sinh kế bền vững phù hợp với nhóm người nghèo vùng Bắc Bộ chịu ảnh hưởng BĐKH như cải tạo đất, nguồn nước, kỹ thật canh tác, chiến lược và định hướng chuyển đổi cây trồng vật nuôi…

Hiện đề tài NCKH đang trong giai đoạn tiếp tục triển khai tại 8 tỉnh phía Bắc, tập trung chính vào nhóm người nghèo để điều tra nghiên cứu. Trong thời gian không xa, khi đề tài được hoàn thiện, kết quả của nó sẽ là cơ sở khoa học lý luận và thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp giảm thiểu tác động của BĐKH lên nhóm người nghèo. Đây sẽ là những đề xuất về chính sách, mô hình sinh kế bền vững cũng như định hướng KHCN thiết thực nhất, tăng cường khả năng chống chịu và ứng phó BĐKH của những người dân nghèo vùng Bắc Bộ.